Bienal de Venecia, Pabellón de Grecia.
Curators: Phoebe Giannisi, Zissis Kotionis
El mayor significado de la palabra griega antigua para la actividad de la construcción, ktisis, es "la escarda, la preparación del suelo para la siembra, la plantación ", mientras que los significados de « fundación » y « construcción » son posteriores.
Siembra y Construcción introducen desde el principio una doble función para la arquitectura como la actividad de la organización ambos del espacio en los edificios, también, de espacios abiertos y naturales. Por medio del presente proyecto, el pabellón de Grecia vuelve a introducir en las prácticas contemporáneas de los espacios arquitectónicos de la cultura en su doble acepción, de la agricultura y de la civilización. "La gente se reúne dentro de la cultura".
Commissioners- Curators: Phoebe Giannisi, Zissis Kotionis
The oldest meaning of the ancient greek word for the activity of building, ktisis, is “weeding, preparation of the soil for sowing, planting“, while the meanings of ‘foundation’ and ‘construction’ are subsequent.
Sowing and Construction introduce at the outset a dual function for architecture as the activity of organizingboth buildings in space and, also, of open, natural spaces. By means of the present project, we seekto reintroduce into contemporary architectural practices the spaces of culture in its double meaning, of agriculture and of civilization. “People meet within culture”.
The economic crisis under way in Greece and in Europe is simultaneously a crisis of production and ofemployment and, overall, a crisis of human performativity within metropolitan and, indeed, any manmade environments. Beyond the bounds of the metropolis, the agricultural sector is also undergoing a crisis after the collapse of mechanized monocultures and of the European subsidies. The crisis in agriculture affects the availability and quality of nutrition. At the same time, the harsh conditions of the economic crisis in the cities turn all heads to the countryside and to the land available, which thus assumes the value of vital resource with the potential of providing employment, quality of living, alternative structuring of production and of motivating networking, the forming of communities and the development of communal living practices.
The responsibility of architecture goes beyond the bounds of the constructed edifice. It is being defined anew as a set of practices for the planning and management of land spaces. Land is tantamount to cultivation: cultivation of seeds and plants but also of civilisation, interconnections, communication and exchange.
The architecture of cultivations, landscaping, the determination of performativity within given spatial fields, all these derive from the software programs which we designate as seeds and, generally, as biogenetic plant material.
The project of the ‘Ark’ attempts to point out, synaesthetically, the relation between, on the one hand, the biogenetic plant material and the seeds which are cultivated and, on the other, the kind of landscape in which we live and the way(s) in which we are metabolised. Metabolism itself is not a biological but a cultural process. The deterioration of nutrition is synonymous with the deterioration of memory and of history which, in the case of Greece, is rich both in terms of diversity and temporal continuity.
The Ark which settles on the Pavilion of Greece becomes a condenser – a bank of seeds as well as a field of exchange of both information and plant-seeding material. In addition, the Ark is a lodging and a kitchen, a space where food is produced out of seeds. Eating brings people together and architecture frames this intimacy. The seeds, plants and fruit are gathered, bearing evidence to the rich Greek biodiversity.
The responsibility of showcasing, preserving and restoring the biodiversity within the contemporary urban-agricultural space, is symbolically taken up by the creation and operation of the greek Ark of seeds-come-kitchen, at the 12th architecture Biennale of Venice.
En realidad el eje temático de toda la Bienal bien podría parecer un reencuentro de la arquitectura con aquello que parece olvidado, dándole el protagonismo a la propia creación natural de la tierra madre.
La crisis económica en curso en Grecia y en Europa es a la vez una crisis de producción y de empleo y, en general, una crisis de la performatividad humanos en el territorio metropolitano y, de hecho, cualquier hecho por el hombre en sus entornos. Más allá de los límites de la metrópoli, el sector agrícola también está experimentando una crisis tras el colapso de los monocultivos mecanizados y de las subvenciones europeas. La crisis en la agricultura afecta la disponibilidad y calidad de la nutrición.
Al mismo tiempo, las duras condiciones de los derechos económicos de la
crisis en las ciudades a su vez de las zonas rurales y las tierras disponibles, que de este modo asume el valor de los recursos vitales con el potencial de proporcionar empleo, la calidad de vida, alternativas de estructuración de producción y de motivar la creación de redes, la formación de comunidades y el desarrollo de prácticas comunitarias de vida.
DESCRIPTION AND FUNCTION OF GREEK PAVILION
THE ARK
The concept is introduced of a movable bank of biogenetic plant material (seeds, plants, fruit) which has been collected through networking. The movable seed bank is recommended as an exemplary tool of know-how and information which can be effectively incorporated in the flexible models of metropolitan plant cultivation, inside cities and at their outskirts. A movable repository of greek biogenetic plant material is constructed, henceforth to be designated as’ the Ark’. The Ark has its own specific architecture and its program allows for the archiving and storing of seeds and the production of food.
This is a wooden construction 12 meters in length, 1.70 m. at its maximum width and 3.30m in height, which can accommodate visitors and can be dismantled and reassembled elsewhere. It is made out of planks, beams, and flat pieces of plywood. In the Ark’s interior, the seed and plant bank is complemented by the installation of a small lodging with a kitchen area. The production of food from the Ark’s store/archive, allows for the exhibition space to be occupied by humans in a lively and interactive manner.
Ark and Installation design: Phoebe Giannisi, Zissis KotionisIn the interior of the Ark is hosted the archive of biogenetic plant material (seeds, fruit, plants) in special cases (glass jars, buckets, plates et al.) The collection will be placed in the Ark according to thematic
units such as the following: Nutritional (grains, peas and beans etc), Therapeutic, Decorative, Aphrodisiac, Euphoric, Deadly/Poisonous
Chief researcher and collector of seeds and plants for the Ark: Orestis Davias, biologist.
IMAGES OF HUMANS
Projection on a monitor, in the main pace of the Ark, of a video documentary on contemporary agricultural life in rural Greece and on those alternative cultures which contribute to biodiversity and to the showcasing of old biogenetic plant material. The production of the documentary necessitates filming in rural Greece, archival research and studio processing (montage etc).
Documentary production: Yannis Isidorou, video artist
IMAGES OF LANDSCAPES
Exhibition of processed photographs of agricultural landscapes of Greece. The production of the visual material has resulted from archival research of aerial photography, private collections, in situ photographs and from digital processing, printing and laying out of the images in the exhibition space.
Photographic exhibition design: Kostas Manolidis, architect
SELF SUFFICIENCY GUIDE
A printed guide (posters 70X100), for food self sufficiency of the urban inhabitors.
Design by Alexandros Psychoulis, visual artist
SEED OFFERING PERFORMANCE
Maria Papadimitriou, visual artist
CATALOGUE
Design: Michalis Paparounis, publisher
Editors: Phoebe Giannisi, Katerina Iliopoulou, Zissis Kotionis
Advisers for visual material: Phoebe Giannisi, Maria Papadimitriou
Translator: Konstantinos Matsoukas
El proyecto del "Arca" trata de señalar, la relación entre, por un lado, la material vegetal biogenéticos y las semillas que se cultivan y, por otra, el tipo de paisaje en que vivimos y la forma en el que se metabolizan. Metabolismo en sí no es un concepto biológico, sino un proceso cultural. El deterioro de la nutrición es sinónimo de deterioro de la memoria y de la historia que, en el caso de Grecia, es rica tanto en términos de diversidad y continuidad temporal.
EL ARCA
El concepto se introduce de un banco de muebles de material vegetal biogenética (semillas, plantas, frutas), que ha sido recogidos a través de redes. El banco de semillas del mueble se recomienda como una herramienta de ejemplares de
conocimientos e información que puede ser efectivamente incorporadas a los modelos flexibles de la zona metropolitana cultivo de plantas, dentro de las ciudades y en sus alrededores. Un repositorio de muebles griego material vegetal biogenéticos
se construye, a partir de ahora para ser designado como "el Arca". El Arca tiene su propia arquitectura específica y su programa permite el archivo y almacenamiento de semillas y la producción de alimentos.
MANIFEST
1. Ground Architecture is not merely the erecting of buildings. Architecture is activating a vital space for man and his actions. The landscape and the countryside are as much its field of application as buildings and the city. Space, whether open or enclosed, urban or rural, is given form by creating and inhabiting.
The original actions of giving form take place in relation to the ground: laying a foundation and weeding, construction and cultivation (Heidegger, Casevitz). In the Indo-European languages, to ‘weed’, ‘cultivate’, ‘found’, ‘erect’, ‘cohabit’ derive from a common etymological root. The same word lies behind the activities which civilize space and, in parallel, create the human community (Detienne). As a result, the human ground in its totality is the field which architecture ought to manage, doing away with the demarcation between city and country and even more so today, with the new conditions of metropolitan habitats in the post-industrial period.
2. Networking In the contemporary conditions of metropolitan habitation, cultivation is reintroduced into urban spaces in snatches of sowing: urban plots on rooftops, verandahs or communal orchardgarden, and likewise with the extended grounds of the diffuse metropolitan surrounds. The interweaving of cultivations into urban space reintroduces the earth into the city creating a new regime of self-sufficiency.
Simultaneously, the countryside incorporates the city through the condition of global communicational networking. The insinuation of the soil into the cityscape and of communications into the country side does away with the demarcation between urban and rural. Inhabiting the countryside, today, does not preclude participation in global developments, thanks to electronic communication networks. It is possible for new collectivities to arise which connect small, spatially determined communities with international communities of common political agendas, ideas and practices, thus building new levels of information, circulation and exchange. (M. Hardt & A. Negri)
3. Pollination The economic crisis, ultimately, is a crisis of the model of economic development and of the continual optimization within the limited global scale. The responsibility of architecture, like that of every other cognitive practice, is situated today in the relation between optimization and restriction, production and communicational performativity. Today, the sector of agriculture and rural space in general, are defined as follows: production in the direction of sustainability and performativity in the direction of
new options in re-inhabiting the countryside. Today, it is becoming possible to conceptualize a paradigm shift: in the world of bees, the production of honey is less important than pollination. The bees’ fluttering from flower to flower, occasioned by production and accumulation, is what makes possible the perennial reproduction of the world we live in. (Cohn-Bendit)
4. Distribution Just as, at the level of digital information there is an ongoing global exchange and just as, in order for knowledge to remain alive and bear fruit, it has to constantly circulate and be the object of exchange, so have seeds been objects of circulation and exchange, throughout the time of the earth and of agriculture, from Neolithic times to the present. The development and spread of agriculture was based on the transport and re-sowing of seeds on new ground. The distribution and circulation of the seed (rather than its storage in international storehouses under patriarchal control) is the only means for its safekeeping. Through its natural transport by means of the air, the sea or birds (Gunn and Dennis) and the human version of the same, through commerce, seafaring or exchange, the seed circulates, is imported, grows wild or is cultivated, modifies and adapts, remains alive, shapes space and reestablishes the food- chain.
Esta es una construcción de madera de 12 metros de longitud, 1,70 m. en su ancho máximo y 3.30m de altura, que pueden alojar a los visitantes y puede ser desmantelado y vuelto a montar en otro lugar. Está hecho de tablones, vigas y piezas planas de madera contrachapada. En el interior del Arca, la semilla y el banco central se complementa mediante la instalación de una pequeña casa rural con un área de cocina. La producción de alimentos procedentes del Arca almacén / archivo, permite el espacio expositivo para ser ocupado por seres humanos en una animada e interactiva manera.
Arca y el diseño de instalación: Giannisi Phoebe, Zissis Kotionis
5. Regional specificity In the seed’s genetic program is contained the entire process of its transformation.
Nature as development, evolution and unfolding (Heidegger), as the being’s continual modification, all this is inscribed in the seed, with the particular environment of its cultivation as a cofactor in the evolution of its species. The seed embodies regional specificity, it encapsulates adaptation to the particular and the specific: soil, climate, geographic milieu, competition for survival with the rest of the contenders for the particular niche, vegetative or not, all these modify the plant giving the specific variety contained in the seed. Local varieties, wild or domesticated, are preserved in situ, in their natural environment and express the richness of the place and its natural and cultural history.
6. Diversity The more the importation and the beginning of the cultivation of a seed is reminiscent of a particular historical moment (e.g. Neolithic cultivations, colonization of America and distribution in Europe of the new species found etc.) the more its continued cultivation, connected to the place, shows up the selection of the plant as part of the culture superstructure of the locale. Its different uses (nutrition, cure, decoration, worship, pharmaceutics – euphoric, aphrodisiac or poisonous) are intrinsic in and expressive of the cultural specificity which a locale has historically developed. A plant’s extinction implies the disappearance not only of its particular use, but of part of the local cultural history. The domination of monocultures, the monopolies of new hybrid seeds, is equal to a diminution of freedom (Raj Patel, Vandana Shiva): it detracts from a place valuable aspects of its nutritional memory, among other kinds
– testimonials preserved through collective will and practices across large spans of time.
7. Metabolism The removal of memory as the removal of cultural freedom, introduces the concomitant aspect of cultivation as civilization. Land cultivation is not civilization just by virtue of weeding and leveling and changing wild nature into land tamed by man. Land cultivation is a cultural practice also, because it relates to choices about the use of particular plant products by the community or by some members thereof. So then, a particular culture of cultivation (which is variable according to place, period, social context) is the culture of nutrition, decoration or pharmacology, and, as such, is unavoidably an expression of the cultural Imaginary that relates to the body or the spirit and their functions. The landscaping of
the earth, is simultaneously a landscaping of human metabolism with specific special traits; it is a material creation and offering (of the plants and their products) which contributes to all aspects of human habitation, starting with that of feeding and ending with that of dying.
8. Hedonism The diversity of species and of their uses is important as are the ways and means of cultivation, in the reintroduction to the hedonistic approach to life (Epicure) through different parameters of time and of quality. For a large part of the human population, especially those residing in the Western world, hedonism today is connected to the quantity and the speed (Virilio) of the consumption of goods, especially lifestyle goods. The time of mandatory consumption is short. Man hurriedly guzzles bought goods to do with entertainment or personal aggrandizement. Seeds and cultivation remind us of pleasure
as waiting and as duration. The annual cycle of the seasons, the cyclic alternation of periods with the activities appropriate to each, plant again human beings in the earth as one among other members of global life, of the pain and pleasure therein. The hedonism of deceleration (Kundera) throws in doubt the competitive paradigm of Western society, the financial and political model of continuous development.
9. Cohabitation Apart from war (Heraclites), friendship can also be a first principle (Empedocles). If in Darwinian evolution, antagonism is what determines the viability of a species, today a symbiotic conception of evolution has also been posited (Margulis). The means determine the manner, and biological crops where the land is allowed to lay fallow and where more than one species may be partnered in a single cultivation, can be viewed as a model of coexistence in the world of different life-forms. A companionship of plants in a single crop: the species feed in tandem, they draw nutrients from the same source, the soil, and the differences in the way they metabolize them, improve not only that same soil in which
they are rooted but also the yield and form of each of them separately. It is imperative that man’s assimilation into the landscape with its live species is seen in terms of such companionship, based on mutual respect of the species (Haraway).
10. Food-together Human cohabitation entails the preparation and consumption of food. The shared meal founds the human community. The etymological meaning of com-panion-ship, is literally ‘breadtogether’ (Haraway). People meet around food and the offering of food. They meet among themselves, with the rest of the living creatures and, through these, with the earth. The seed is consumed in companionship, the seed is cooked in common, the meal comes from the cultivation of the soil and it is culture in the sense of civilization and of memory. Through food, man comes in contact with the living landscape and its history. Τhe delight of food, as well as its cooking, are durable and repetitive pleasures, as is the discourse and the exchange during the shared meal. Ultimately, food, i.e. the seed, is the word and the word is the seed (Derrida). Only distribution can safeguard diversity and freedom, distribution is the only vigilance which institutes community. Distribution at an ecumenical level is the only solution for the issue of nutrition and the issue of the availability of natural resources, in general, to individuals and social groups, and across species.
Βiography of the commissioners‐curators
Phoebe Giannisi
Born in Athens (1964), Phoebe Giannisi is an architect and a poet. After studying
Architecture at the Technical University of Athens (1988), she received her PhD in
« Langues, Histoire et Civilisations des Mondes Anciens » at the University of Lyon Lumière
(1994). She is currently an Assistant Professor at the Department of
Architecture of the University of Thessaly, Greece. She has published two books on
ancient greek architecture and poetry poetics: Architecture grecque classique. La
construction de la modernité (Flammarion, Paris: 2004, also in english and in german:
co‐author Alexander Tzonis) and Récits des voies. Chants et cheminements en Grèce
archaïque, (Jérôme Millon, Grenoble: 2006). She had also published four poetry
books (Sea urchins, Athens: 1995, Ramazan, Athens: 1997, Loops, Nefeli, Athens:
2005 and Homerica: Kedros, Athens: 2009). She is involved in public art practices
(group Urban Void, i.e. Urban Void (Collective book), Athens: 2008.) Lastly, part of
her artistic activity is poetic recitation done in situ as performance and recording.
Selected exhibitions: Biennale Sao Paolo (Urban Void, 2007), Xe Biennale de Lyon
(2009‐2010), Hungarian University of Fine Arts (Budapest 2010) (e‐mail: fogianni@arch.uth.gr).
Zissis Kotionis
PhD architect practicing in Greece. He is a Professor, Chairman of
the Department of Architecture and Dean of the School of Engineering, University of
Thessaly. He has published five books in Greek on architectural theory and urban
studies: “The Question of Origin in the Work of D. Pikionis”(1998), “44 Stories of
Architecture”(2001), “The Folly of Topos. Architecture in the Greek
Landscape” (2004), “Where, is Athens” (2006), “Morphopoetics. Action in the
Landscape” (2007). Projects and buildings of his architectural studio have been
published and awarded in Greece and abroad. He is also involved in artistic
performances and installations and in public art practices (group Urban Void).
Selected exhibitions: Biennale of Venice (architecture) 2004, 2006, Biennale Sao
Paolo (Urban Void, 2007), Biennale of Architecture, Krakow (1989), Mediterranean
Biennale for young artists (Barcelona, 1989), Europan, Madrid (1993), Athens
Biennale of Architecture (1995, 2002, 2006). (e‐mail: zikotion@uth.gr).
Short Biography of the Participants
Orestes Davias, born in Graz, Austria in 1964. Lives and works in Athens, Greece.
Kostas Manolidis, born in Veroia, Greece, in 1965. Lives and works in Volos, Greece.
Yannis Isidorou, born in 1969 in Peireus, Greece. Lives and works in Athens, Greece.
Alexandros Psychoulis, born in Volos, Greece in 1966. Lives and works in Volos & in Athens, Greece.
Maria Papadimitriou, born in Athens, Greece, in 1957. Lives and works in Volos and Athens.
Collaborators:
Ark Design: Zissis Kotionis, Phoebe Giannisi
Ark Construction: Gavrilos Michalis
Collection of Biogenetic plant material: Orestis Davias, biologist
Layout of Exhibition of Agricultural Landscape: Kostas Manolidis, architect
Video & sound installation: Yannis Isidorou, visual artist
Information layout: Alexandros Psychoulis, visual artist
Consultant for the Installation: Maria Papadimitriou, visual artist
Catalogue editors: Phoebe Giannisi, Katerina Iliopoulou, Zissis Kotionis
Catalogue Design : Michalis Paparounis, publisher
Website design & development: Alexandros Psychoulis, George Kalaouzis
Communications manager, Secretariat: Alexia Katsigera (alexiakatsigera@gmail.com)
Assistants: Vasia Lyri, Thaleia Melissa, Artemis Nikolopoulou, Alina Orfanou, Nikos Platsas,
Michalis Softas, Anna Vasof, Niovi Zarabouka
……………………………………………………………………………………………………………………..
Ελληνική Συμμετοχή στη 12η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής Μπιενάλε της Βενετίας
“Κιβωτός. Παλιοί Σπόροι για Νέες Καλλιέργειες”
Εθνικοί Επίτροποι – Επιμελητές: Φοίβη Γιαννίση, Ζήσης Κοτιώνης
Η κτίσις στην αρχαιότερη ετυμολογία της (ρίζα *κτι του ρήματος κτίζω) είναι «εκχέρσωσις,
προετοιμασία του εδάφους, σπορά, φύτευση», ενώ αργότερα προστίθεται η σημασία της
«ίδρυσης» και της «κατασκευής». Κατασκευή και Σπορά εισάγουν εξαρχής μία διπλή διάσταση
της αρχιτεκτονικής, ως οργάνωσης του κτισμένου, αλλά και του ανοικτού, υπαίθριου χώρου. Με
την πρόταση αυτή θέλουμε να επαναφέρουμε στις σύγχρονες αρχιτεκτονικές πρακτικές τους
χώρους της καλλιέργειας (culture) με τις δύο εκδοχές του πολιτισμού και της γεωργίας. «Οι
άνθρωποι συναντιούνται εντός της καλλιέργειας».
Η οικονομική κρίση που διέρχεται η Ελλάδα και ο Ευρωπαϊκός χώρος, είναι ταυτόχρονα κρίση
της παραγωγής και της εργασίας και τελικά είναι κρίση της ανθρώπινης επιτελεστικότητας, μέσα
στο μητροπολιτικό και, γενικά, στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Πέρα από τα όρια της
μητρόπολης, ο αγροτικός χώρος διέρχεται αυτή την κρίση μετά την κατάρρευση της
εκμηχανισμένης γεωργίας των μονοκαλλιεργειών και των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Η κρίση του
αγροτικού χώρου σχετίζεται με την δυνατότητα και την ποιότητα της διατροφής. Ταυτόχρονα οι
σκληροί όροι βίωσης της οικονομικής κρίσης στην μητρόπολη στρέφουν τα βλέμματα στην
ύπαιθρο, το διαθέσιμο ελεύθερο έδαφος, ως δυναμικό απόθεμα και υπόσχεση για εργασία,
ποιότητα ζωής, εναλλακτική συγκρότηση της παραγωγής και για την δημιουργία κοινοτήτων,
δικτύωσης και ανάπτυξης μέσω συμβιωτικών πρακτικών κατοίκησης.
Η ευθύνη της αρχιτεκτονικής υπερβαίνει τα όρια του κτηριακού κελύφους. Ορίζεται εκ νέου ως
σχεδιασμός και πρακτική διαχείρισης των εδαφών. Το έδαφος είναι καλλιέργεια: καλλιέργεια
σπόρων και φυτών αλλά και καλλιέργεια πολιτισμού, συσχετίσεων, επικοινωνίας, ανταλλαγών. Η
αρχιτεκτονική των καλλιεργειών, η μορφοποίηση των τοπίων, ο καθορισμός της
επιτελεστικότητας εντός δεδομένων χωρικών πεδίων, κατάγονται από τα προγράμματα που
ονομάζουμε σπόρους και εν γένει φυτογενετικό υλικό.
Η πρόταση της «Κιβωτού» επιχειρεί να αναδείξει με συναισθητικό τρόπο (synaesthesia) την
σχέση ανάμεσα στο φυτογενετικό υλικό και τους σπόρους που καλλιεργούνται, με το είδος του
τοπίου μέσα στο οποίο ζούμε και τον τρόπο που μεταβολιζόμαστε. Ο ίδιος ο μεταβολισμός δεν
είναι βιολογικό αλλά πολιτισμικό γεγονός. Η πτώχευση της διατροφής είναι συνώνυμη με την
πτώχευση της μνήμης και της ιστορίας που στην περίπτωση της Ελλάδας είναι πλούσια σε
ποικιλία αλλά και σε βάθος χρόνου. Η κιβωτός που εγκαθίσταται στο ελληνικό περίπτερο γίνεται
ένας πυκνωτής – αρχείο σπόρων και ταυτόχρονα ένα πεδίο ενημέρωσης και ανταλλαγής
φυτογενετικού υλικού. Από την άλλη, η κιβωτός είναι ενα κατάλυμα και μία κουζίνα, χώρος
μεταποίησης των σπόρων σε φαγητό. Η εστίαση φέρνει κοντά τους ανθρώπους και η
αρχιτεκτονική συντάσσει αυτή την εγγύτητα. Οι σπόροι, τα φυτά και οι καρποί συσσωρεύονται
αναδεικνύοντας την πλούσια ελληνική βιοποικιλότητα. Η ευθύνη ανάδειξης, διάσωσης και
ολοκλήρωσης της βιοποικιλότητας μέσα στο σύγχρονο αγροτικό-μητροπολιτικό τοπίο,
αναλαμβάνεται συμβολικά μέσα από την δημιουργία και λειτουργία της ελληνικής κιβωτού
σπόρων-κουζίνας, στην 12η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΥ
Η ΚΙΒΩΤΟΣ
Εισάγεται η ιδέα ενός μετακινούμενου αρχείου σπόρων, φυτών και φυτογενετικού υλικού το
οποίο προκύπτει από συλλογή μέσω δικτύων. Το μετακινούμενο αρχείο σπόρων προτείνεται ως
παραδειγματικό εργαλείο γνώσης και πληροφορίας, ικανό να συνδράμει παραδειγματικά και στα
ευκίνητα μοντέλα μητροπολιτικής αγροκαλλιέργειας, τόσο εντός των πόλεων όσο και στις
παρυφές τους. Κατασκευάζεται ένας κινούμενος αποθέτης ελληνικού φυτογενετικού υλικού στο
εξής ονομαζόμενος «Κιβωτός». Η Κιβωτός έχει την δική της αρχιτεκτονική με πρόγραμμα που
επιτρέπει την αρχειοθέτηση, την αποθήκευση σπόρων και φυτών καθώς και την παρασκευή
φαγητού.
Πρόκειται για ξύλινη κατασκευή διαστάσεων 12μ. μήκος, 2,70μ. μέγιστο πλάτος και 3,30 μ. ύψος,
επισκέψιμη και λυόμενη ώστε να είναι δυνατή η επανεγκατάστασή της. Αποτελείται από τάβλες,
δοκούς και επιφάνειες κόντρα πλακέ θαλάσσης. Στον εσωτερικό χώρο της κιβωτού το αρχείο
φυτών και σπόρων συμπληρώνεται από την εγκατάσταση ενός μικρού καταλύματος με κουζίνα.
Η παρασκευή φαγητού από την συλλογή-αρχείο της κιβωτού επιτρέπει την κατοίκηση του
εκθεσιακού χώρου με δυναμικό–διαδραστικό τρόπο.
Σχεδιασμός κιβωτού και εγκατάστασης: Φοίβη Γιαννίση, Ζήσης Κοτιώνης
Στο εσωτερικό της Κιβωτού φιλοξενείται το αρχείο φυτογενετικού υλικού (σπόροι, καρποί,
φυτά) σε ειδικές θήκες (υάλινα βάζα, κουβάδες, πιάτα κλπ). Η συλλογή θα τοποθετηθεί στην
κιβωτό σε θεματικές ενότητες όπως παρακάτω:
Διατροφικά (σιτηρά, όσπρια κλπ), Θεραπευτικά, Καλλωπιστικά, Αφροδισιακά, Ευφορικά,
Θανάσιμα.
Υπεύθυνος της έρευνας και της συλλογής σπόρων και φυτών για την κιβωτό είναι ο βιολόγος
Ορέστης Δαβίας.
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Προβολή σε μόνιτορ στην κύρια αίθουσα της κιβωτού ενός βίντεο ντοκουμέντου με θέμα την
σύγχρονη αγροτική ζωή στην Ελλάδα και τις εναλλακτικές καλλιέργειες που συμβάλλουν στην
αύξηση της βιοποικιλότητας και την ανάδειξη του παλαιού φυτογενετικού υλικού. Η παραγωγή
του ντοκουμέντου απαιτεί γυρίσματα στην ύπαιθρο, αρχειακή έρευνα, και εργασίες στούντιο
(μοντάζ κλπ)
Σκηνοθεσία ντοκυμαντέρ: Γιάννης Ισιδώρου, εικαστικός
ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΠΙΩΝ
Έκθεση επεξεργασμένων εικόνων αγροτικών τοπίων της Ελλάδας. Η παραγωγή του εικονικού
υλικού είναι αποτέλεσμα έρευνας αρχείου σε αεροφωτογραφίες και αρχεία φωτογράφων,
φωτογραφίσεις και ηλεκτρονική επεξεργασία των εικόνων, εκτυπώσεις και εκθεσιακή οργάνωση
των εικόνων.
Σχεδιασμός της έκθεσης: Κώστας Μανωλίδης, αρχιτέκτων
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑΣ
Oδηγός τυπωμένος σε αφίσες 70Χ100, για την διατροφική αυτάρκεια του μητροπολιτικού
κάτοικου.
Σχεδιασμός: Αλέξανδρος Ψυχούλης, εικαστικός
ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΠΟΡΩΝ
Μαρία Παπαδημητρίου, εικαστικός
ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ
Σχεδιασμός: Μιχάλης Παπαρούνης, εκδότης
Επιμέλεια: Φοίβη Γιαννίση, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Ζήσης Κοτιώνης
Επιμέλεια οπτικού υλικού: Φοίβη Γιαννίση, Μαρία Παπαδημητρίου
Μετάφραση: Κωνσταντίνος Ματσούκας
ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ
1. Έδαφος Η αρχιτεκτονική δεν είναι μόνο η ανέγερση κτηρίων. Αρχιτεκτονική είναι η
ενεργοποίηση ενός ζωτικού χώρου. Τόσο το κτήριο και η πόλη όσο και το τοπίο και η ύπαιθρος
είναι πεδία της. Ενεργοποιώ τον χώρο, ανοικτό και κλειστό, υπαίθριο και αστικό, δημιουργώντας
και κατοικώντας, ποιώντας και πράττοντας. Στο έδαφος συναντώνται οι πρωταρχικές πράξεις
μορφοποίησης: η ίδρυση και η εκχέρσωση, η ανέγερση και η καλλιέργεια (Heidegger, Casevitz).
“Εκχερσώνω”, “καλλιεργώ”, “ιδρύω”, “ανεγείρω”, “κατοικώ μαζί” στις ινδοευρωπαικές γλώσσες
εκπηγάζουν από την ίδια ρίζα. Η ίδια λέξη βρίσκεται κάτω από τις δραστηριότητες που
εκ-πολιτίζουν τον χώρο και μαζί δημιουργούν την ανθρώπινη κοινότητα (Detienne). Ως εκ τούτου
το σύνολο του ανθρώπινου εδάφους είναι το πεδίο που η αρχιτεκτονική οφείλει να διαχειρίζεται,
αίροντας τους διαχωρισμούς πόλης και υπαίθρου, κτηρίων και φυτών εξαρχής και ακόμα
περισσότερο σήμερα, με τους νέους όρους μητροπολιτικής κατοίκησης της μεταβιομηχανικής
εποχής.
2. Δικτύωση Στην σημερινή συνθήκη μητροπολιτικής κατοίκησης η καλλιέργεια επανεισάγεται
στον αστικό χώρο σε ψήγματα σποράς στο αστικό έδαφος της ταράτσας, της βεράντας ή του
κοινοτικού κήπου-περιβολιού, όπως και στις μεγάλες εκτάσεις των διάχυτων παρυφών των
μητροπόλεων. Η διασπορά της καλλιέργειας στο αστικό έδαφος επανεισάγει τη γη στην πόλη
δημιουργώντας νέους όρους αυτάρκειας. Ταυτόχρονα η ύπαιθρος, ενσωματώνει την πόλη μέσα
από τις συνθήκες της παγκόσμιας επικοινωνιακής δικτύωσης. Η δικτύωση του εδάφους στο
αστικό μόρφωμα και της επικοινωνίας στην ύπαιθρο αίρουν τους διαχωρισμούς αστικού και
υπαίθριου. Η κατοίκηση της υπαίθρου δύναται σήμερα να συμμετέχει στο παγκόσμιο γίγνεσθαι
μέσω των δικτύων. Μπορεί επίσης να παράγει νέες συλλογικότητες που συνδέουν τις μικρές
χωρικά προσδιορισμένες κοινότητες, με παγκόσμιες κοινότητες κοινών πολιτικών επιδιώξεων,
ιδεών και πρακτικών, κατασκευάζοντας νέα επίπεδα πληροφόρησης, κυκλοφορίας και
ανταλλαγής (M. Hardt & A. Negri)
3. Επικονίαση Η οικονομική κρίση είναι τελικά κρίση του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης και
της συνεχούς μεγέθυνσης μέσα στο περιορισμένο οικουμενικό μέγεθος. Η ευθύνη της
αρχιτεκτονικής, όπως και κάθε γνωσιακής πρακτικής, εντοπίζεται σήμερα στη σχέση ανάμεσα
στην μεγέθυνση και τον περιορισμό, την παραγωγή και την επικοινωνιακή επιτελεστικότητα. Ο
αγροτικός χώρος και ο χώρος της υπαίθρου εν γένει, προσδιορίζονται ως εξής: η παραγωγή στην
κατεύθυνση της αειφορίας και η επιτελεστικότητα στην κατεύθυνση μίας νέας δυνατότητας
επανακατοίκησης της υπαίθρου. Σήμερα γίνεται δυνατή η εννόηση μίας φυσικής μεταφοράς:
στον κόσμο των μελισσών η παραγωγή του μελιού είναι λιγότερο σημαντική από την επικονίαση.
Το παιχνίδι των μελισσών από άνθος σε άνθος, με αφορμή την παραγωγή και την συσσώρευση,
είναι αυτό που κάνει δυνατή την αέναη αναπαραγωγή του κόσμου μέσα στον οποίον ζούμε
(Cohn-Bendit).
4. Διανομή Όπως στο ψηφιακό επίπεδο της πληροφορίας πραγματοποιείται συνεχής ανταλλαγή
και επικοινωνία σε παγκόσμια κλίμακα, όπως πάντοτε για να παραμείνει ζωντανή η γνώση και να
καρποφορήσει έπρεπε να κυκλοφορήσει και να γίνει αντικείμενο συνδιαλλαγής, έτσι και ο
σπόρος σε όλη την διάρκεια ζωής της γης αλλά και της γεωργίας, από την νεολιθική εποχή έως
σήμερα, ήταν αντικείμενο κυκλοφορίας και ανταλλαγής. Η ανάπτυξη και εξάπλωση της γεωργίας
βασίστηκε στην μεταφορά και επαναφύτευση σπόρων σε νέο έδαφος.
Η διανομή και κυκλοφορία του σπόρου (και όχι η αποθήκευσή του σε παγκόσμιες τράπεζες
πατριαρχικού ελέγχου) είναι ο μόνος τρόπος φύλαξης του. Μέσα από την φυσική μεταφορά από
αέρα, θάλασσα ή πουλιά (Gunn & Dennis) και την ανθρώπινη εκδοχή της δια του εμπορίου, της
θαλάσσιας μεταφοράς ή της ανταλλαγής, ο σπόρος κυκλοφορεί, εισάγεται, φυτρώνει αβίαστα ή
καλλιεργείται, μεταλλάσσεται και προσαρμόζεται, παραμένει ζωντανός, μορφοποιεί τον χώρο και
επαναθεμελιώνει την τροφική αλυσσίδα.
5. Εντοπιότητα Στο γενετικό πρόγραμμα του σπόρου περιλαμβάνεται όλη η διαδικασία της
μεταμόρφωσής του. Η φύση ως ανάπτυξη, εξέλιξη και έκπτυξη (Heidegger), ως διαρκής
μετασχηματισμός του όντος, όλα αυτά εγγράφονται στον σπόρο, ενώ ταυτόχρονα η εξέλιξη του
είδους του συναρτάται με το συγκεκριμένο περιβάλλον της καλλιέργειάς του. Ο σπόρος
ενσωματώνει την εντοπιότητα, εμπεριέχει την προσαρμογή στο ειδικό και το συγκεκριμένο:
έδαφος, κλίμα, γεωγραφικό στίγμα, ανταγωνισμός και συμβίωση με τους υπόλοιπους φυτικούς
και μη κατοίκους του συγκεκριμένου τόπου, όλα αυτά μορφοποιούν το φυτό δίνοντας την ειδική
ποικιλία που εμπεριέχεται στον σπόρο. Οι ντόπιες ποικιλίες, άγριες και καλλιεργημένες,
διατηρούνται in situ, στο φυσικό τους περιβάλλον, και εκφράζουν τον πλούτο του τόπου και την
φυσική και πολιτισμική του ιστορία.
6. Ποικιλία Όσο η εισαγωγή και έναρξη καλλιέργειας του σπόρου υπενθυμίζει μία συγκεκριμένη
ιστορική στιγμή (νεολιθική καλλιέργεια, κατάκτηση της Αμερικής και διανομή στην Ευρώπη των
ευρεθέντων νέων ειδών κλπ), τόσο η συνέχιση της καλλιέργειάς του, συνδεδεμένη με τον τόπο,
αναδεικνύει την επιλογή του φυτού ως τμήμα του πολιτισμικού εποικοδομήματος του τόπου. Οι
διαφορετικές του χρήσεις (διατροφή, θεραπεία, καλλωπισμός, λατρεία, φαρμακεία ευφορική,
αφροδισιακή ή φονική) ανήκουν και εκφράζουν τα διαφορετικά πολιτισμικά πεδία που ιστορικά
έχει αναπτύξει ο συγκεκριμένος τόπος. Η εξαφάνιση ενός φυτού συνεπάγεται και την εξαφάνιση
όχι μόνο της συγκεκριμένης χρήσης του αλλά και ενός κομματιού της πολιτισμικής ιστορίας του
τόπου. Η επικράτηση των μονοκαλλιεργειών, των μονοπωλιακών υβριδικών νέων σπόρων,
ισοδυναμεί με αφαίρεση ελευθερίας (Raj Patel, Vandana Shiva): αφαιρεί από την διατροφική και
όχι μόνο μνήμη των τόπων, πολύτιμα κομμάτια τους-μαρτυρίες που διασώθηκαν με την
συλλογική βούληση και πρακτική, μέσα σε μεγάλες διάρκειες χρόνου.
7. Μεταβολισμός Η αφαίρεση της μνήμης ως αφαίρεση πολιτισμικής ελευθερίας, εισάγει την
άλλη πλευρά της καλλιέργειας ως πολιτισμού. Η καλλιέργεια της γης δεν είναι μόνο πολιτισμός
λόγω εκχέρσωσης και μετατροπής του άγριου εδάφους σε δαμασμένο από τον άνθρωπο. Η
καλλιέργεια της γης είναι πολιτισμική πρακτική γιατί συνδέεται επίσης με αποφάσεις επιλογής
της χρήσης συγκεκριμένων φυτικών παραγώγων από την πλευρά της κοινότητας, ή κάποιων από
τα μέλη της. Ο εκάστοτε (ανά τόπο, εποχή, κοινωνικό πλαίσιο) πολιτισμός της καλλιέργειας είναι
λοιπόν πολιτισμός της διατροφής, του καλλωπισμού ή της φαρμακείας και αναπόφευκτα
εκφράζει το πολιτισμικό φαντασιακό που αναφέρεται στο σώμα ή το πνεύμα και τις λειτουργίες
τους. Η μορφοποίηση του εδάφους είναι μαζί και μορφοποίηση του ανθρώπινου μεταβολισμού με
συγκεκριμένα ειδικά χαρακτηριστικά, είναι δημιουργία και προσφορά ύλης (τα φυτά και τα
προιόντα τους) που συνεισφέρει σε όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου κατοικείν, ξεκινώντας
από εκείνη της διατροφής και καταλήγοντας σε εκείνη του θανάτου.
8. Ηδονισμός Η ποικιλία σε είδη και στις χρήσεις τους είναι σημαντική όσο και οι τρόποι της
καλλιέργειας, επανεισάγοντας την ηδονιστική αντίληψη της ζωής (Επίκουρος) με διαφορετικούς
όρους χρόνου και ποιότητας. Για ένα μεγάλο μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού και ειδικότερα
εκείνου που κατοικεί στον δυτικό κόσμο, ο ηδονισμός σήμερα συνδέεται με την ποσότητα και
την ταχύτητα (Virilio) κατανάλωσης αγαθών, ειδικότερα αγαθών lifestyle. Ο χρόνος της
επιβεβλημένης απόλαυσης είναι σύντομος. Ο άνθρωπος καταβροχθίζει ταχέως με βουλιμία
αναλώνοντας αγορασμένα αγαθά διασκέδασης και προσωπικής προβολής. Ο σπόρος και η
καλλιέργεια υπενθυμίζουν την απόλαυση ως αναμονή και διάρκεια. Ο ετήσιος χρόνος των
εποχών, η κυκλική εναλλαγή των περιόδων με την αντιστοίχιση της κατάλληλης
δραστηριότητας, φυτεύουν τον άνθρωπο ξανά στην γη ως ένα μεταξύ όλων των άλλων μελών
της παγκόσμιας ζωής, του πόνου και της ηδονής της. Ο ηδονισμός της επιβράδυνσης (Kundera)
θέτει σε κρίση το ανταγωνιστικό μοντέλο της δυτικής κοινωνίας, το οικονομικό και πολιτικό
μοντέλο της συνεχούς ανάπτυξης.
9. Συμβίωση Εκτός από τον πόλεμο (Ηράκλειτος), και η φιλία (Εμπεδοκλής) μπορεί να είναι η
αρχή των πάντων. Αν στην δαρβίνεια εξέλιξη (Darwin) ο ανταγωνισμός είναι εκείνος που
καθορίζει το είδος, σήμερα πλέον έχει επίσης εισαχθεί μία συμβιοτική αντίληψη της εξέλιξης (Μ
argulis). Οι τρόποι δηλώνουν το είδος της ενέργειας, και η βιολογική καλλιέργεια με την
αγρανάπαυση και την συντροφικότητα των καλλιεργούμενων ειδών μπορούν να ειδωθούν ως
ένα μοντέλο συνύπαρξης των διαφόρων μορφών ζωής μέσα στον κόσμο. Συντροφικότητα
καλλιεργούμενων ειδών: τα είδη “συν-τρέφονται”, αντλούν τροφή από την ίδια πηγή, το έδαφος,
και οι διαφορές του τρόπου που το μεταβολίζουν βελτιώνουν όχι μόνον αυτό το κοινό έδαφος
όπου ριζώνουν, αλλά και την απόδοση και την μορφή του καθενός ξεχωριστά. Η ένταξη του
ανθρώπου στο τοπίο της γης με τα ζωντανά είδη της είναι επιτακτικό να ειδωθεί μέσα από
τέτοιους όρους συντροφικότητας, βασισμένης στον αλληλοσεβασμό (Haraway) των ειδών.
10. Τροφή-μαζί Η συμβίωση των ανθρώπων περνά μέσα από την παρασκευή και την κατανάλωση
της τροφής. Το κοινό γεύμα ιδρύει την ανθρώπινη κοινότητα. Συν-τροφικότητα σημαίνει
“τροφή-μαζί” και στην λατινική της εκδοχή εξειδικεύεται σε companion-ship, δηλαδή “ψωμί-μαζί”
(Haraway). Οι άνθρωποι συναντιούνται μέσα στην τροφή και την προσφορά της. Συναντιούνται
μεταξύ τους, συναντιούνται με τα υπόλοιπα όντα και μέσα από αυτά και τη γη. Ο σπόρος
καταναλώνεται μαζί, ο σπόρος μαγειρεύεται από κοινού, το γεύμα προέρχεται από την
καλλιέργεια του εδάφους και είναι καλλιέργεια ως πολιτισμός και μνήμη. Μέσα από την τροφή ο
άνθρωπος έρχεται σε επαφή με το ζωντανό τοπίο και την ιστορία του, και η απόλαυση του
φαγητού μαζί με το μαγείρεμά είναι ηδονές με διάρκεια και επανάληψη, όπως ο λόγος και η
ανταλλαγή που υλοποιούνται στο κοινό γεύμα. Εντέλει η τροφή, ο σπόρος, είναι λόγος και ο
λόγος είναι τροφή (Derrida). Μόνο η διανομή μπορεί να διαφυλάξει την ποικιλία και την
ελευθερία, η διανομή είναι η μόνη φύλαξη που εγκαθιδρύει την κοινότητα. Η διανομή στο
οικουμενικό επίπεδο είναι η μόνη λύση στο επισιτιστικό πρόβλημα και στο πρόβλημα της
διάθεσης των φυσικών πόρων εν γένει ανάμεσα στα άτομα, τις κοινωνίες και τα είδη.
Βιογραφικά Εθνικών Επιτρόπων – Επιμελητών
Η Φοίβη Γιαννίση έχει γεννηθεί στην Αθήνα (1964) και είναι ποιήτρια και αρχιτέκτων (Ε.Μ.Π.
:1988). Επίσης είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Λυών ΙΙ- Λυμιέρ (1994) στις Γλώσσες,
Ιστορία και Πολιτισμούς των Αρχαίων Κόσμων Είναι Επίκουρος Καθηγήτρια στο Τμήμα
Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει δημοσιεύσει δύο βιβλία για την αρχαία
ελληνική αρχιτεκτονική και την ποιητική και τέσσερα βιβλία ποίησης.
Συμμετοχές σε εκθέσεις: Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών Μεσογείου, (Θεσσαλονίκη 1987),
Μπιενάλε του Σάο Πάολο (ομάδα “Αστικό Κενό” 2007), Territual Paou, Πήλιο 2008, 10η Μπιεννάλε
της Λυών(2009-2010), Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών Ουγγαρίας (Βουδαπέστη 2010). Βιβλία: Architecture
grecque classique. La construction de la modernité (Flammarion, Παρίσι: 2004, επίσης αγγλικά
και γερμανικά) και Récits des voies. Chants et cheminements en Grèce archaïque, (Jérôme Millon,
Γκρενόμπλ: 2006). Ποιητικά βιβλία: Αχινοί (Αθήνα: 1995, Ραμαζάνι: Αθήνα 1997, Θηλιές, Νεφέλη:
Αθήνα 2005, Ομηρικά: Κέδρος: ΑΘήνα 2009). (e‐mail: fogianni@arch.uth.gr).
Ο Ζήσης Κοτιώνης είναι διδάκτωρ αρχιτέκτων (ΕΜΠ 1994), καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, όπου είναι Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής και Πρόεδρος
του Τμήματος Αρχιτεκτόνων. Είναι συγγραφέας πέντε βιβλίων θεωρίας και ερμηνείας του
τοπίου και της αρχιτεκτονικής και μιας συλλογής διηγημάτων. Διατηρεί γραφείο αρχιτεκτονικών
μελετών στην Αθήνα και το Βόλο. Αρχιτεκτονικές μελέτες και έργα του έχουν δημοσιευτεί και
έχουν εκτεθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις αρχιτεκτονικές του πρακτικές
περιλαμβάνονται δράσεις μέσα στην πόλη, εγκαταστάσεις και performances. Αρθρογραφεί σε
εφημερίδες και περιοδικά.
Ανάμεσα στις εκθέσεις που έχει συμμετάσχει είναι: Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών Μεσογείου,
(Βαρκελώνη 1989), Διεθνής Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής (Κρακοβία, 1989), Europan (Μαδρίτη 1993),
Μπιενάλε Ελληνικής Αρχιτεκτονικής (EIA, Αθήνα, 1995, 2002, 2006), Αθήνα Μητρόπολη κατά
Λάθος” ( Αθήνα, Bios 2004), Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου (Πάτρα 2006, 2009),”Dreamscapes
(Αίθουσα Τέχνης Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, Βόλος 2004), Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας
(2004 και 2006), Μπιενάλε του Σάο Πάολο (ομάδα “Αστικό Κενό” 2007),Territual Paou, Πήλιο 2008,
«Διευρυμένες Οικολογίες», Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ωδείο Αθηνών 2009, έκθεση
αρχιτεκτονικού έργου, περ. «Δομές», 2010.
Βιβλία του ιδίου: «Το Ερώτημα της Καταγωγής στο Έργο του Δημήτρη Πικιώνη», ΤΕΕ 1988, «44
Ιστορίες της Αρχιτεκτονικής», Εκκρεμές 2001, «Η Τρέλα του Τόπου, Αρχιτεκτονική στο Ελληνικό
Τοπίο», Εκκρεμές 2004, «Πες Πού Είναι η Αθήνα» Άγρα 2006, «Μορφοποιητική, Σωματικά
Ενεργήματα στο Τοπίο», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας 2008, «Αποχαιρετισμοί»
Εκκρεμές 2008 (συλλογή διηγημάτων). (e‐mail: zikotion@uth.gr).
Σύντομα Βιογραφικά των Συμμετεχόντων
Ορέστης Δαβίας
Γεννήθηκε στο Graz, Αυστρία, το 1964. Ζεί και εργάζεται στην Αθήνα, Ελλάδα.
Κώστας Μανωλίδης
Γεννήθηκε στη Βέροια, Ελλάδα, το 1965. Ζεί και εργάζεται στον Βόλο, Ελλάδα.
Γιάννης Ισιδώρου
Γεννήθηκε στον Πειραιά, Ελλάδα, το 1969. Ζεί και εργάζεται στην Αθήνα, Ελλάδα.
Αλέξανδρος Ψυχούλης
Γεννήθηκε στον Βόλο, Ελλάδα, το 1966. Ζεί και εργάζεται στον Βόλο και την Αθήνα, Ελλάδα.
Μαρία Παπαδημητρίου
Γεννήθηκε στην Αθήνα, Ελλάδα, το 1957. Ζεί και εργάζεται στον Βόλο και την Αθήνα, Ελλάδα.
Συνεργάτες:
Σχεδιασμός Κιβωτού: Φοίβη Γιαννίση, Ζήσης Κοτιώνης
Κατασκευή Κιβωτού: Μιχάλης Γαβρίλος
Συλλογή Φυτογενετικού Υλικού: Ορέστης Δαβίας, βιολόγος
Σχεδιασμός Έκθεσης Αγροτικών Τοπίων: Κώστας Μανωλίδης, αρχιτέκτων
Βίντεο και ηχητική εγκατάσταση: Γιάννης Ισιδώρου, εικαστικός
Πληροφοριακός Σχεδιασμός: Αλέξανδρος Ψυχούλης, εικαστικός
Σύμβουλος Eγκατάστασης : Μαρία Παπαδημητρίου, εικαστικός
Επιμέλεια Καταλόγου: Φοίβη Γιαννίση, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Ζήσης Κοτιώνης
Σχεδιασμός Καταλόγου: Μιχάλης Παπαρούνης, εκδότης
Σχεδιασμός & Ανάπτυξη Ιστοσελίδας: Αλέξανδρος Ψυχούλης, Γιώργος Καλαούζης
Yπεύθυνη προβολής και επικοινωνίας, Γραμματεία : Αλεξία Κατσίγερα
Επικουρικοί Συντελεστές: Άννα Βάσωφ, Βάσια Λύρη, Θάλεια Μέλισσα, Άρτεμις
Νικολοπούλου, Αλίνα Ορφανού, Νίκος Πλατσάς, Μιχάλης Σοφτάς, Νιόβη Ζαραμπούκα
Χορηγός:
Χορηγοί επικοινωνίας:
Υποστηρικτές: